YUNANİSTAN İÇİN MEGALI IDEA'NIN SONU

Bir Kızılderili atasözü der ki; "Bir suda iki balık kavga ediyorsa oradan mutlaka bir İngiliz geçmiştir." Peki bir Türk'ün tüm dünya tarihine olan etkisi nedir? Tarihe tek bir devletin perspektifinden değil de karşılaştırmalı olarak baktığımızda her olayın birden fazla sonucu olduğunu görebiliriz.

Birinci Dünya Savaşı'nın ilk başladığı Eylül 1914 tarihinde henüz Osmanlı Devleti savaşa dahil olmamıştı. İtilaf devletleri yanında savaşa girmenin yollarını ararken, tam tersi taraftan savaşa Kasım 1914'te dahil olmus, İngiltere, Fransa ve Rusya'ya savaş ilan etmişti ve Ekim 1918'te Mondros Ateşkes Antlaşması imzalanana kadar da bu safta yer aldı. Mondrostan 19 Mayıs'a kadar ülkenin geleceğinin ne olacağı meçhuldü. Osmanlı mağlup olmuştu ve askerleri dağıtılmıştı. Anadoluda çıkan işgal karşıtı eylemler ve isyanlar bile bastırılıyordu, ki Mustafa Kemal de bu sebeple Samsun'a gönderilmişti. Nitekim O, sebebinin tam tersi bir tutum sergiledi ve Milli mücadeleyi başlattı. 1919 Mayıs'ından 1922 Eylül'üne kadar bu uğurda savaştı ve İngiltere, Fransa ve son olarak da Yunanistan'ı Anadolu topraklarından kendi topraklarına gönderdi.

Şimdiye kadar bilinen, tekrar tekrar öğretilen hep bunlar oldu. 1923'te Lozan Antlaşması, 1936'da Montrö Boğazlar Sözleşmesi imzalandı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin tam bağımsızlığı sağlandı. Peki bu süreçte yenilen Yunanistan'a ne oldu? Yunanistan perspektifinden bakıldığında böyle bir mağlubiyet nelere sebep oldu?

Anadoluda savaş devam ederken Yunan halkı ve ordu içerisindeki bazı askerler savaştan ve savaşa girilmesinden, savaşın devam etmesinden yana olan devlet adamlarına karşı nefret besliyorlardı. Savaşın kötü gidişatı halkın ve askerlerin devlet adamlarından daha da nefret etmelerine sebep oldu. Baskılara karşı duramayan Petros Protopapadalos hükümeti 28 Ağustos'ta istifa etti. Nikolaos Triantafyllakos tarafından yeni hükümet kuruldu. Fakat 9 Eylül'de Kral Konstantin'i devirmek için Ege adalarında bir hareket oluşturulduğu bildirildi. Smyrnanin da kaybedilmesiyle iyice kızışan ortamda 11 Eylülde albaylar bir devrim komitesi kurdu. 13 Eylül'de ordunun anadoludan Lavrion'a gelmesiyle 14 Eylül'de Kral Konstantin tahtını bırakarak İtalya'ya kaçtı ve yerine oğlu II. Georgios geçti. 15 Eylül'de devrim birlikleri Atina'ya geldi ve burada yeni bir hükümet kurdu.

Görsel 1.1 Petros Protopapadakis, Mayıs-Eylül 1922 tarihleri arasında Yunanistan başbakanlığı yapmıştır.

Görsel 1.2 : Nikolaos Triantafyllakos, 1922 yılında Yunanistana, Yunan ihtilaline kadar 28 ağustos-16 eylül arası 19 gün başbakanlık yapmıştır. 

Bu hükümetle birlikte Yunan monarşisi yerine 1924'te ilan edilecek İkinci Helen Cumhuriyeti'nin temeli atıldı. 1923 nüfus mübadelesi ve 1929 ekonomik buhranı sebebiyle bu cumhuriyet yalnızca 11 yıl sürdü ve 1935'te tekrar monarşiye dönmek için referandum yapildi. Halkin %97,9 u monarşiyi istedi ve yunan krallığı yeniden kuruldu. II. Georgios yeniden kral oldu.

1967'de II. Konstantin döneminde ordu yönetime yeniden el koydu ve kral, ailesiyle birlikte Roma'ya kaçtı. 1974 yılında Konstantin Karamanlis başbakanlığa getirildi ve günümüzde hala devam eden Helen Cumhuriyeti yeniden kuruldu. Yunanistan'ın megali ideasi büyük bir hezimetle sonuçlanmakla birlikte kendi monarşisini de yerle bir etti.
Fakat; küçük asya felaketi sadece Türkleri ve Yunanları etkileyen bir savaş olmamıştır. Türklerin nihai zaferi Yunan monarsisini yıkmış, Yunan krallarının, hanedanının da kaçmasına, farklı devletlere ve ordulara sığınmasına sebep olmuştur.
1922 yılında savaş bittiğinde 1 yaşında olan bir Yunan prensi önce Fransa'ya gitmiş, Paris'te the Elms adındaki bir Amerikan okulunda okurken, Almanya'daki Schule Schloss Salem okuluna geçmiştir. 1934'te nazilerin iktidara gelmesiyle  ve okulunda yahudi eğitimcilerin olması sebebiyle okul İskoçya'ya taşınmış ve eğitimine burada devam etmiştir.
Dartmouth Kraliyet deniz kolejinde eğitim görmüş ve 1939'da kraliyet donanmasına katılmıştır. II. Dünya savaşında İngiliz saflarında yer almış, 1942'de ise Teğmen olmuştur. Savaş sırasında tanıştığı bir kızla evlenmek için Yunan prensliği ünvanından vazgeçmiş ve Teğmen Philip Mountbatten olarak anılmaya başlanmıştır.

Bahsettiğim kişi; bugün Birleşik Krallık tahtında bulunan Kral III. Charles'ın babası, eski kraliçe II. Elizabeth'in de Eşi Prens Philip'tir. Hayatın onu oradan oraya sürüklemesiyle bir kral olmayı başaramamış, fakat hayatı boyunca bir amaç uğruna İngiltere'ye bağlı kalmış, ünvanlarından dahi vazgeçerek Kraliçenin eşlikçisi olmuştur.
Yunanistan'ın bir savaşı kaybetmesi ya da Türklerin bir savaşı kazanması sadece Yunanistan ve Türkiye'yi değil, Güneş batmayan ülke İngiltere'nin tarihini de değiştirmiştir. Şimdiye kadar sadece Türklerin kazandığı tarafını biliyoruz. Fakat Türklerin bir galibiyeti, Yunanlarda birçok mağlubiyete sebep oldu. Savaşta en karlı çıkan, her zamanki gibi İngiltere oldu.

KAYNAKÇA 

1 Nikolay Georgiyeviç Korsun, Türk Yunan Savaşı 1919-1922, Kronik Kitap, İstanbul 2022.

2 Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2019.

3 Kazım Özalp, Milli Mücadele 1919-1922, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2020.

4 https://tr.m.wikipedia.org/wiki/11_Eyl%C3%BCl_1922_Devrimi